در صنایع پتروشیمی، نیروگاهی و تأسیسات عظیم، “ارتعاش” و “انقباض و انبساط حرارتی” دو دشمن اصلی سیستمهای لولهکشی (Piping) و داکتها هستند. عدم مدیریت صحیح این نیروها میتواند منجر به خستگی فلز، شکستگی جوشها و توقف کامل خط تولید شود. راهحل مهندسی برای این چالش، استفاده از لرزه گیر (Vibration Absorber) یا اتصالات انبساطی است.
در این مقاله تخصصی از کلورز آریانا، با تکیه بر دو دهه تجربه و استانداردهای روز دنیا (EJMA و FSA)، به بررسی دقیق انواع لرزه گیر، تفاوتهای تکنیکال و نحوه انتخاب صحیح آنها میپردازیم.
لرزه گیر (Vibration Absorber) دقیقاً چه کاری انجام میدهد؟
لرزه گیر یا در اصطلاح فنیتر، اتصال انبساطی (Expansion Joint)، قطعهای است که برای جذب حرکات ناشی از تغییرات دمایی (Thermal Expansion)، لرزشهای ناشی از پمپها و کمپرسورها، و انحرافات ناچیز در نصب خطوط لوله طراحی شده است.
وظایف اصلی این تجهیزات عبارتند از:
- جذب ارتعاشات: جلوگیری از انتقال لرزش موتورها به بدنه لوله.
- جبران انبساط و انقباض: مدیریت تغییر طول لولهها در اثر نوسان دما.
- کاهش سر و صدا: به خصوص در مدلهای لاستیکی و پارچهای.
- جبران ناهمراستایی (Misalignment): اصلاح خطاهای جزئی در نصب.
برای مطالعه بیشتر در مورد مفاهیم پایه، میتوانید مقاله لرزه گیر: انواع، کاربردها، راهنمای انتخاب و خرید – 1404 را مرور کنید.
انواع لرزه گیر بر اساس متریال و کاربرد
انتخاب متریال صحیح، حیاتیترین بخش پروسه خرید است. لرزه گیرها عموماً به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
1. لرزه گیر لاستیکی (Rubber Expansion Joint)
این مدلها برای دماهای پایین (معمولاً تا 120 درجه سانتیگراد) و فشارهای کاری متوسط استفاده میشوند. بدنه اصلی از الاستومرها (EPDM, NBR, Viton) تقویت شده با الیاف یا سیم فولادی ساخته میشود.
- مزایا: جذب عالی ارتعاش و صدا، مقاومت در برابر خوردگی شیمیایی، قابلیت حرکت در تمام جهات.
- کاربرد: سیستمهای تهویه مطبوع (HVAC)، پمپهای آب، و صنایع تصفیه آب.
اگر نیاز به اطلاعات دقیقتری در مورد این مدل دارید، پیشنهاد میکنیم صفحه اکسپنشن جوینت لاستیکی را مطالعه نمایید.
2. لرزه گیر فلزی یا آکاردئونی (Metal Bellows)
زمانی که دما و فشار فراتر از تحمل لاستیک میرود، لرزه گیرهای فلزی وارد عمل میشوند. این اتصالات معمولاً از استنلس استیل (SS304, SS316) یا آلیاژهای خاص مانند Inconel ساخته میشوند.
- مزایا: تحمل دمای بسیار بالا (تا 1000+ درجه)، مقاومت در برابر فشارهای سنگین.
- معایب: انتقال صدا و ارتعاش فرکانس بالا (برخلاف مدل لاستیکی).
- کاربرد: خروجی اگزوز توربینها، خطوط بخار فشار قوی.
برای بررسی تخصصی این دسته، مقاله معرفی اکسپنشن جوینت فلزی: تنوع، مزایا، کاربرد و راهنمای خرید مرجع کاملی برای شماست.
3. لرزه گیر پارچهای (Fabric Expansion Joint)
این دسته از لرزه گیرها، برای داکتهای انتقال گازهای داغ با فشار پایین طراحی شدهاند. این اتصالات از چندین لایه پارچه نسوز، فایبرگلاس، و عایقهای حرارتی تشکیل شدهاند.
- ویژگی بارز: قابلیت تحمل دماهای فوقالعاده بالا (تا 1200 درجه سانتیگراد در صورت طراحی چند لایه) و انعطافپذیری بسیار زیاد در ابعاد بزرگ.
- کاربرد: نیروگاهها، کورههای سیمان، ذوب آهن و صنایع پتروشیمی.
جزئیات فنی و لایهبندی این محصولات را در صفحه اکسپنشن جوینت پارچه ای: معرفی، مزایا و مشاوره خرید ببینید.
جدول مقایسه فنی انواع لرزه گیر
| ویژگی | لرزه گیر لاستیکی | لرزه گیر فلزی (Bellows) | لرزه گیر پارچهای |
|---|---|---|---|
| محدوده دمایی (C°) | تا 120 | تا 1000 | تا 1200 |
| تحمل فشار | متوسط/بالا | بسیار بالا | پایین (مخصوص داکت) |
| جذب ارتعاش | عالی | متوسط | عالی |
| مقاومت به خوردگی | وابسته به نوع لاستیک | خوب (با انتخاب آلیاژ) | عالی (با انتخاب لایه تفلون) |
| هزینه تعمیرات | کم | زیاد | متوسط |
5 معیار حیاتی در انتخاب لرزه گیر (استاندارد STAMP)
طبق استانداردهای جهانی نظیر FSA (Fluid Sealing Association)، برای انتخاب صحیح باید از قانون STAMP پیروی کنید:
- S (Size): قطر لوله و ابعاد نصب.
- T (Temperature): دمای سیال و محیط اطراف. (بسیار مهم در انتخاب بین فلزی و پارچهای).
- A (Application): نوع تجهیزات متصل (پمپ، توربین، فن).
- M (Media): نوع سیال (آب، بخار، گاز اسیدی، ذرات ساینده).
- P (Pressure): حداکثر فشار کاری و فشار تست سیستم [1].
نکته تخصصی: در سیستمهایی که سیال حاوی ذرات جامد ساینده است (مثل کارخانجات سیمان)، استفاده از بافل (Baffle) یا لاینر داخلی در لرزه گیرهای فلزی و پارچهای الزامی است تا از سایش مستقیم پرهها جلوگیری شود.
نصب و نگهداری: پاشنه آشیل لرزه گیرها
خرید بهترین برند لرزه گیر بدون نصب صحیح، هدر دادن سرمایه است. یکی از اشتباهات رایج، عدم استفاده از Rods (میلههای مهار) در لرزه گیرهای لاستیکی فشار بالاست که باعث “بیشکشیدگی” (Over-extension) میشود.
همچنین در مدلهای پارچهای، نحوه بستن کلمپها و جهت همپوشانی لایهها در برابر جریان هوا بسیار حیاتی است. برای جلوگیری از خرابیهای زودرس، حتماً مقاله نکات طلایی نصب و نگهداری اکسپنشن جوینتها را مطالعه کنید. نگهداری پیشگیرانه میتواند عمر تجهیزات شما را تا 3 برابر افزایش دهد.
چرا لرزه گیرهای کلورز آریانا؟
صنعت نسوز و عایق، صنعتی مبتنی بر “اعتماد” و “دانش فنی” است. شرکت کلورز آریانا با بیش از 20 سال سابقه درخشان در تأمین و تولید متریالهای نسوز و انواع اکسپنشن جوینت (اتصالات انبساطی)، شریک تجاری صنایع مادر ایران بوده است.
وجه تمایز ما:
- طراحی سفارشی: ما لرزه گیرها را دقیقاً بر اساس نقشه و شرایط عملیاتی سایت شما (دما، فشار، نوع گاز) طراحی و تولید میکنیم.
- متریال اروپایی: استفاده از پارچههای نسوز و الیاف سرامیکی با گریدهای استاندارد جهانی.
- تیم مهندسی: مشاوره رایگان انتخاب محصول و نظارت بر نصب.
سوالات متداول
1. تفاوت لرزه گیر با ضربه گیر چیست؟
لرزه گیر (Expansion Joint) برای جذب حرکات حرارتی و ارتعاش مداوم طراحی شده، در حالی که ضربه گیر (Shock Absorber) برای مهار ضربات آنی (مثل ضربه قوچ) کاربرد دارد.
2. عمر مفید لرزه گیر پارچهای چقدر است؟
در صورت انتخاب صحیح لایهها و نصب اصولی، بین 5 تا 10 سال در سختترین شرایط کاری دوام میآورند.
نیاز به مشاوره فنی دارید؟
برای انتخاب دقیقترین نوع لرزه گیر متناسب با پروژه خود و دریافت لیست قیمت بهروز، همین حالا با کارشناسان فنی کلورز آریانا تماس بگیرید. ما راهکارهایی را پیشنهاد میدهیم که هزینههای تعمیر و نگهداری شما را به حداقل برساند.
📞 راه های ارتباطی: صفحه تماس با ما
منابع و مراجع (References):
- Fluid Sealing Association (FSA) – “Expansion Joints – Piping Technical Handbook”. Available at: fluidsealing.com
- Expansion Joint Manufacturers Association (EJMA) – “Standards of the Expansion Joint Manufacturers Association, 10th Edition”. Available at: ejma.org
- EagleBurgmann – “Fabric Expansion Joints Design Manual”.
- Garlock Sealing Technologies – “Rubber Expansion Joint Selection Guide”.
- ISO 15348:2002 – Pipework — Metal bellows expansion joints — General.
